2 . جداسازی مکانی

مهارت دیگر، جدا کردن محلّ زنان و مردان از یکدیگر، به جهت جلوگیری از اختلاط است. گاهی اختلاط زن و مرد، خواسته یا ناخواسته، صحنه‌های ناخوشایندی را به وجود می‌آورد. برای جلوگیری از این امر می‌توان مکان‌های ویژه‌ای را به بانوان اختصاص داد. امروز در برخی کشورهای توسعه یافته، در مکان‌هایی مثل اتوبوس و مترو، محل خانم‌ها و آقایان را جدا کرده‌اند و جالب این که این کار، به خواست زنان و فشار اجتماعی از سوی آنان انجام شده است. رسول خدا، هنگامی که مسجد مدینه را بنا می‌کرد، دری مخصوص زنان قرار داد و استفاده مردان را از آن ممنوع ساخت. این الگو می‌تواند در همه جا رعایت شود. ⁶

3 . تأخیر زمانی

مهارت دیگر، استفاده از «تأخیر زمانی» است. اگر در اجتماعی مثل مسجد، زن و مرد حضور دارند، هنگام خروج، با استفاده از تأخیر زمانی، می‌توان مانع اختلاط آن‌ها شد و زمانِ در دید قرار گرفتن زنان را کاهش داد. رسول خدا، وقتی نمازش تمام می‌شد، قدری صبر می‌نمود و از جا حرکت نمی‌کرد، تا زنان از مسجد خارج شوند؛ زیرا عادت مردان، این بود که تا رسول خدا از جا بر نمی‌خاست، از مسجد خارج نمی‌شدند. به همین جهت، صبر رسول خدا، سبب می‌شد که زنان، بدون این که در معرض دید مردان قرار گیرند، مسجد را ترک کنند و به خانه‌های خود باز گردند. این نیز روشی است که می‌تواند به کاهش مدّت زمانی که ممکن است زن، در دید نامحرم قرار گیرد، منجر شود. ⁷

پیامبر صلی الله علیه و آله نیز می‌فرماید : همه انسان‌ها حظّی از زنا دارند : زنای چشم‌ها نگاه است، زنای دست‌ها خشونت است، زنای پاها رفتن است، زنای دهانْ بوسه است. قلب، عاشق می‌شود و می‌طلبد [که این، زنای قلب است]، و اندام تناسلی، گاه همراه این‌ها می‌شود و گاه نمی‌شود

4 . تقدّم و تأخّر مکانی

مهارت دیگر «تقدّم و تأخّر مکانی» است. قرار گرفتن زنان در پشت سر مردان، آنان را از دید مردان، دور نگه می‌دارد. این راه کار، در اجتماعات، می‌تواند مانع اختلاط زن و مرد شود و در عین حال، زنان را از دید مردان خارج سازد. در مسیر حرکت نیز بهتر است زنان، جلوتر از مردان نباشند. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدند که در راه‌ها و مسیرها، زنان و مردان، در کنار هم حرکت می‌کنند، توصیه کردند که زنان، پشت سر مردان حرکت نمایند. ⁸ مردان با حیا، خودشان می‌دانند که نباید پشت سر زنان حرکت کنند. حضرت داوود علیه السلام به فرزند خود توصیه می‌کند که: «پشت سر زنان، حرکت نکن». این، نشان از خطری است که چنین کاری می‌تواند برای طرفین، در پی داشته باشد. ⁹ در جایی دیگر نیز، وقتی قرار شد حضرت موسی علیه السلام همراه یکی از دختران حضرت شعیب علیه السلام نزد ایشان برود، به وی گفت :

تو پشت سر من حرکت کن. اگر اشتباه رفتم، مرا راهنمایی کن. همانا ما خاندانی هستیم که به پشت زنانْ نگاه نمی‌کنیم.¹⁰ در جای دیگری نقل شده که ایشان فرموده است: من خوش ندارم که باد، به بدن تو بوزد و در نتیجه، بدنت را برای من توصیف کند.

5 . حرکت از کنار راه

مهارت دیگر «حرکت از کنار راه» است. وسط راه‌ها معمولاً دو ویژگی دارد : یکی شلوغ بودن و دیگری در دید بودن. شلوغی، ممکن است سبب برخورد زن و مرد نامحرم با یکدیگر شود؛ لذا حرکت کردن از کنار مسیر که معمولاً خلوت‌تر است، راه مناسبی برای جلوگیری از این پیشامد است. همچنین حرکت زن از وسط مسیر، ممکن است او را بیشتر در دید نامحرم قرار دهد. اگر تصوّر کنیم که مسیر حرکت، خلوت است و برخوردی پیش نمی‌آید، باز هم حیا حکم می‌کند که زن، از کنار راه حرکت کند تا کمتر در دید نامحرم قرار گیرد. به همین جهت، رسول خدا فرموده‌اند: میانه راه، برای زنان نیست؛ بلکه باید از کنار دیوار و جاده حرکت کنند. ¹¹

اصل دوم : کاهش تحریک

در اصل اوّل، مهارت‌های مربوط به «کاهش تماس» بررسی شد؛ اما برای موقعیت تماس نیز مهارت‌ها و راه کارهایی وجود دارد که مبتنی بر «کاهش تحریک» است. عفاف، به معنای زندانی شدن درون خانه و ارتباط نداشتن با هیچ کس نیست؛ بلکه به معنای «پاکی جنسی» است که گاهی با کاهش تماس، محقق می‌شود (چنانچه در بحث قبل گذشت) و گاهی با «خروج پاک» و «تماس پاک». انسان عفیف، کسی نیست که از خانه خارج نمی‌شود و یا با هیچ کس (از جنس مخالف) ارتباط برقرار نمی‌سازد. وی انسانی است که اگر از خانه خارج شود، خروجی پاک خواهد داشت و اگر با دیگران تماس داشته باشد، تماسی پاک دارد. کاهش تحریک، یک مبنای عقلانی دارد و آن، نظریه کنترل ورودی به جای کنترل خروجی است.

وسط راه‌ها معمولاً دو ویژگی دارد : یکی شلوغ بودن و دیگری در دید بودن. شلوغی، ممکن است سبب برخورد زن و مرد نامحرم با یکدیگر شود؛ لذا حرکت کردن از کنار مسیر که معمولاً خلوت‌تر است، راه مناسبی برای جلوگیری از این پیشامد است. همچنین حرکت زن از وسط مسیر، ممکن است او را بیشتر در دید نامحرم قرار دهد

در خویشتن‌داری غربی، بیشترین تأکید، بر کنترل خروجی است و یکی از دلایل ناکارآمدی آن را نیز باید همین دانست و وقتی اطّلاعات تحریک کننده، وارد روح و روان انسان شد، کنترل خروجی و مهار کردن غریزه جنسی، مشکل می‌شود؛ اما

اگر از آغاز، ورودی‌ها کنترل شوند و از ورود عوامل تحریک کننده، به روح و روان جلوگیری شود، مهار غریزه و تحقّق خویشتن‌داری، آسان‌تر خواهد بود. خروج و تماس پاک، یعنی خروج و تماس بدون تحریک کنندگی. از این رو، باید آنچه را که موجب تحریک جنسی می‌گردد و ممکن است خطراتی در پی داشته باشد، شناخت، و ساز و کار لازم را برای آن تدارک دید. زمینه‌های تحریک جنسی، عبارتند از : بینایی (دیدن صحنه‌های تحریک کننده)، گویایی (گفتن سخنان تحریک کننده)، شنوایی (شنیدن سخنان تحریک کننده)، و بویایی (استشمام عطرهای تحریک کننده).

امام باقر و امام صادق علیهماالسلام در این باره می‌فرمایند : هیچ کس نیست مگر این که بهره‌ای از زنا می‌برد: زنای چشم‌ها نگاه است، و زنای دهانْ بوسه است، و زنای دست‌ها لمس است؛ چه این‌ها به زنای اندام جنسی بینجامد و چه نینجامد.¹²

پیامبر صلی الله علیه و آله نیز می‌فرماید: همه انسان‌ها حظّی از زنا دارند: زنای چشم‌ها نگاه است، زنای دست‌ها خشونت است، زنای پاها رفتن است، زنای دهانْ بوسه است. قلب، عاشق می‌شود و می‌طلبد [که این، زنای قلب است]، و اندام تناسلی، گاه همراه این‌ها می‌شود و گاه نمی‌شود. ¹³ بنابراین، برای تحقّق خویشتن‌داری جنسی، باید زمینه‌های تحریک جنسی را کنترل نمود. از این رو، در ادامه به مهارت‌های این اصل (کاهش تحریک)، اشاره خواهد شد.

پی‌نوشت‌ها:

1.الکافی، ج 5، ص 337 .

2.سوره احزاب، آیه 33 .

3.کنز العمّال، ج 16، ص 391، ح 45062 .

4.ر. ک : صحیح مسلم، ج 2، ص 32؛ مسند ابن حنبل، ج 2، ص 9 و 36 و 43 و 45 .

5.ر. ک : کتاب من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 374؛ السنن الکبری، ج 3، ص 132 .

6.ر. ک : حلیة الأولیاء، ج 1، ص 313 .

7.صحیح بخاری، ج 1، ص 203؛ مسند ابن حنبل، ج 6، ص 296 .

8.ر. ک : التاریخ الکبیر، ج 8، ص 55، ح 476؛ کنز العمّال، ج 16، ح 4536 .

9.مستدرک الوسائل، ج 14، ص 275 .

10.کتاب من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 19، ح 4974 .

11.الکافی، ج 5، ص 518، ح 1 .

12.همان، ص 559، ح 11 .

13.مسند أحمد، ج 2، ص 536؛ و نیز، ر. ک : سنن أبی داوود، ح 2152؛ صحیح مسلم، ج 8، ص 52 .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: