عوامل ایجادی اندوه

عوامل ایجادی اندوه به شکل در قرآن مطرح شده است. عواملی که موجبات حزن و اندوه شخص را فراهم می آورد و در حقیقت آثار آن به خود شخص باز می گردد و عواملی که موجبات اندوه را در دیگری فراهم می آورد و شخص دیگری از عمل و رفتار عامل اندوهگین می گردد و دچار حزن می شود.کسانی که به فعل دیگری اندوهگین می شود کسانی هستند که می توان آنان را اهل درد شمرد؛ زیرا انسان به طور طبیعی از نقص و زشتی در خود و دیگری ناخشنود است. کسانی که در فطرت خود باقی مانده و یا در انسانیت خود به کمال رسیده است ، هنگامی که دیگری را نقصان و یا زشتی می یابند و یا رفتار زشت و نقصان گرای ایشان را می نگرند به درد می آیند و از فرصت سوزی آنان در راه رسیدن به کمال و رهایی از نقص اندوهگین می شوند.همه پیامبران نسبت به امت های خویش این گونه بودند و از رفتار ضد کمالی آنان به درد آمده و اندوهگین می شدند. قرآن در پاره ای از آیات به این مساله پرداخته و علت اندوه و غم پیامبران را تبیین و تحلیل می کند.از این رو استاد مطهری با توجه به آموزه های انسانی بر این باور است که انسان کامل انسان صاحب درد است و از نقصان دیگری اندوهگین می شود و به رنج می افتد. چنان که پیامبر (ص) نسبت به امت خویش این گونه بودند و خود را برای ایمان آوری ایشان به رنج می افکندند. ( لعلک باخع علی نفسک)به نظر می رسد که این نوع از اندوه ، اندوه مثبت و سازنده ای باشد ؛ زیرا کسانی دچار این گونه اندوه می شوند که اهل کمال و از اولیا هستند و در مقام انسانیت خود مانده و یا به کمال رسیده اند؛ اما با این همه به نظر می رسد که این گونه از اندوه نیز امری مثبت و کمالی نیست و آثار آن بر روح و روان آثاری زیانبار است. صاحب درد بودن به عنوان نشانه انسانیت امری است و اندوهی که به دنبال آن پدید می آید امری دیگر است.به هر حال عوامل ایجادی اندوه را می توان به دو دسته عوامل ایجادی در شخص و یا دیگری دسته بندی کرد؛ چنان که می توان به دو دسته عوامل ایجادی اندوه در دنیا و یا در آخرت آن را بخش کرد.

راهکارهای قرآنی رهایی از حزن

اندوه ، حالت عاطفی است که به انسان در هنگام از دست دادن نعمت و یا فرصتی دست می دهد. در این حالت نشاط و سرور از دل انسان بیرون می رود و خوشحالی، گشادرویی و طراوت از چهره و سیمای آدمی رخت بر می بندد. و رنگ چهره اش از شادابی به زردگی می گراید.(نحل آیه ۵۸ و زخرف آیه ۱۶ و ۱۷) اشک بر گونه هایش روان می شود ( توبه آیه ۹۲) تنگی شگفتی دلش را می فشارد و دنیا با همه گشادگی اش برای او تنگ و کوچک می شود.زمان از سرعت باز می ماند و ساعت به کندی می گذرد. به گونه ای آرزوی مرگ می کند.( مریم آیه ۱۶ تا ۲۳) و فشار روحی فزاینده ای ، اختیار و زمام امور نفس را از عقلش می گیرد و رازهای نهفته را آشکار می سازد.(قصص آیه ۷ و ۱۰) جسمش از شدید حزن و اندوه می فرساید و ناتوان و رنجور می گردد.( یوسف آیه ۸۴ تا ۸۶ و مزمل آیه ۱۷)

مسجد بهلول

مسجدی می ساختند، بهلول سر رسید و پرسید: چه می کنید؟ گفتند: مسجد می سازیم؛ گفت: برای چه، پاسخ دادند: برای چه ندارد، برای رضای خدا.بهلول می خواست میزان اخلاص بانیان خیر را به خودشان بفهماند، محرمانه سفارش داد سنگی تراشیدند و روی آن نوشتند «مسجد بهلول» شبانه آن را بالای سر در مسجد نصب کرد. سازندگان مسجد روز بعد آمدندو دیدند بالای در مسجد نوشته شده است «مسجد بهلول» ناراحت شدند، بهلول را پیدا کرده به باد کتک گرفتند که زحمات دیگران را به نام خودت قلمداد می کنی؟!
بهلول گفت: مگر شما نگفتید که مسجد را برای خدا ساخته ایم؟ فرضا مردم اشتباه کنند و گمان کنند که من مسجد را ساخته ام، خدا که اشتباه نمی کند.چه بسا کارهای بزرگی که از نظر ما بزرگ است ولی در نزد خدا ذره ای نمی ارزد. شاید بسیاری از بناهای عظیم از مساجد و زیارتگاهها، بیمارستانها، مدارس و... چنین سرنوشتی داشته باشد، حسابش با خداست.(1)
منبع: شهید مطهری (رحمت الله علیه) عدل الهی، مجموعه آثار، ج1، ص
303.

بيرون كردن دروغ پرداز از مسجد

ابوهريره يكى از دروغ پردازان و علماى دربارى صدر اسلام است ، و براى شهرت طلبى و پول پرستى و حسب مقامى كه داشت ، به دروغ ، حديث جعل مى كرد و آن را به رسول خدا صلى الله عليه وآله نسبت مى داد.
روزى وارد مسجد كوفه شد و بالاى منبر رفت ، و جماعتى در مسجد بودند، شروع كرد به سخن گفتن ، تكيه كلامش اين بود:
رسول خدا صلى الله عليه وآله گفت ، ابوالقاسم صلى الله عليه وآله گفت ، خليل و دوستم رسول خدا صلى الله عليه وآله گفت در اين هنگام جوانى از انصار كه در مسجد بود، به جلو رفت و گفت : اى ابوهريره از تو در مورد حديثى ، سؤ ال مى كنم ، و تو را به خدا سوگند مى دهم كه اگر آن حضرت را در مورد على عليه السلام (در غدير خم ) فرمود:
من كنت مولاه فعلى مولاه ...
كسى كه من مولا و رهبر او هستم ، پس على عليه السلام مولا و رهبر او است ، خدايا دوستش را دوست بدار و دشمنش را دشمن بدار.
ابوهريره ، سوگند يار كرد كه من اين حديث را از شخص پيامبر (ص ) شنيدم وقتى كه حاضران در مسجد، اين سخن را از ابوهريره شنيدند (دريافتند كه او با اينكه تصريح رسول خدا صلى الله عليه وآله را در مورد رهبرى على عليه السلام شنيده ، باز با دروغسازى و جعل احاديث بر ضد على عليه السلام سخن مى گويد وبا آن حضرت دشمنى مى كند).
عده اى از جوانان بيدار در مسجد، برخاستند، او را سنگ باران كرده و مفتضحانه از مسجد بيرون نمودند و به اين ترتيب طبل رسوائى او را به صدا در آوردند و طشت رسوائى او را از نام جهان به زمين انداختند كه صداى آن را همه شنيدند و تاريخ براى آيندگان اين صدا را ضبط كرد تا همگان بشنوند و گول علماى دربارى و شكم پرست را نخورند، و به اين ترتيب به مضمون حديث فوق عمل كردند كه بايد با دشمنان على عليه السلام دشمن بود.

چرا مسجد كوفه مناره ندارد
سيد نعمت الله جزائرى قدس سره شريف در انوار نعمانيه مى نويسد: يكى از دوستان مورد اعتماد و عارفم گفت با خود فكر كردم كه در حديث وارد شده كه هر كى دو ركعت نماز او قبول شود عذاب نمى شود، تصميم گرفتم كه به مسجد بروم ، در آنجا دو ركعت نماز با حضور قلب خود و جميع شرائط بخوانم ، وارد، مسجد شده شروع به نماز نمودم ، قلب خود را از وساوس شيطانى خالى نمودم ، ناگاه به خاطرم گذشت كه مسجد كوفه مناره ندارد، اگر كسى بخواهد مناره اى براى آن بسازد از كجا سنگ و گچ تهيه كند.
بالاخره به فكرم رسيد كه از فلان محل بهتر مى شود تهيه كرد، كم كم تعيين كردم كه در چند روز اين مناره تمام مى شود و سر مناره را چگونه مى سازند ، همين كه دو ركعت نماز تمام شد متوجه شدم من هم از ساختمان مناره فارغ شده ام ، فهميدم به مسجد كوفه آمدم براى ساختن مناره

*************************************

مسجد پاريس در هجرت امام خمينى قدس سره
امام وقتى وارد نوفل لوشاتو شدند، از اول سؤ ال كردند كه قبله كدام طرف است خوب آنهائى كه مسيحى بودند كه نمى دانستند، مسلمان ها هم كه آنجا ساكن نبودند تا بدانند و چون نمى شد نماز را به تاءخير بياندازند، جهت قبله را پيدا كردند و به جهت قبله نماز خواندند.
عصر بود كه امام مرا صدا زدند فرمودند كه اين قبله نما را بگيريد ببريد در مسجد پاريس مشخص كنيد كه كه اين قبله نما قبله مسجد پاريس را چگونه نشان مى دهد همان جهت قبله را حفظ كنيد بياييد در اين جا قبله را در اينجا پيدا كنيد.
ما قبله نما را گرفتيم و با يكى از برادران كه آن جا بود - آقاى دكتر مجابى - آمديم مسجد جامع پاريس و جهت قبله را كه قبله نمازشان مى داد با قبله آنجا تطبيق داد و برگشتيم و قبله منزل امام را در نوفل شاتو را مشخص ‍ كرديم

مسجد هامبورك و بلندنظرى آيه الله بروجردى قدس سره شريف
در عصر مرجعيت آيت الله العضمى بروجردى قدس سره شريف قرار شد تا رد شهر هامبورك آلمان ، مسجد و مركزى براى نشر تعاليم اسلام ساخته شود. آيت الله بروجردى ، شخصى را به هامبوك براى تهيه زمين براى چنان مركزى فرستاد.آن شخص رفت و زمينى تهيه و خريدارى كرد و به محضر آقاى بروجردى بازگشت ، بعضى به آقاى بروجردى خبر داده بودند كه زمين خريدارى شده در جاى مطلوب و مرغوب نيست آقاى بروجردى به آن شخص ماءمور خريد زمين ، فرمودند: شنيده ام ، زمين خريدارى شده در موقعيت مناسبى قرار ندارد، و اين براى جامعه كه ارزش را در زيبائى ظاهرى مى بيند، صلاح نيست كه ما مذهبيشان از ساختمانهاى مجلل و زيبا برخوردار است ، از اين رو براى ما صلاح نيست پايين تر از آنها جلوه كنيم .
آن شخص گفت : آقا!يعنى مى فرماييد در بالاى شهر هامبورك و در كنار دريا، زمين تهيه كنيم ؟ آن جا خيلى گران است .
ايشان فرمودند: بله در جاى مناسب تهيه كنيد، من هزينه اش را تاءمين مى كنم ، شما تصور مى كنيد براى من زمين مى خريد؟ خير اين مكان به نام امام زمان (عجل الله تعالى له الفرج )است ، بايد در جاى آبرومندى باشد كه باعث تحقير مسلمين نشود.سرانجام مسجد اعظم بندر هامبوك در زمين بسيار خوبى به مساحت تقريبا چهار هزار متر مربع در كنار درياچه آلاستر ساخته شد

خاطره از اولين منبر پيامبر صلى الله عليه وآله
هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه وآله با ياران اندك به مدينه مهاجرت نمودند، در آغاز چون مسلمانان ، كم ، بودند، پيامبر صلى الله عليه وآله هنگام سخنرانى ، بر ستون مسجد (كه ستونى از نخل خرما بود تكيه مى داد، و به ارشاد مردم مى پرداخت ، ولى وقتى كه جمعيت مسلمين ، بسيار شدند، به دستور پيامبر صلى الله عليه وآله براى اولين بازار پله هاى آن منبر بالا رفت . در اين هنگام ، فرياد ناله از تنه درخت خرما (كه ستون مسجد و تكيه قبلى پيامبر صلى الله عليه وآله بود) بلند شد، همانند ناله شترى كه از بچه خود جدا شده ، آه ناله مى كرد كه همه حاضران آن ناله را شنيدند، و اين ناله به خاطر فراق بود كه پيامبر صلى الله عليه وآله ديگر هنگام سخن گفتن به آن تكيه نمى داد.
عجيب اينكه : پيامبر صلى الله عليه وآله هنگامى كه بالاى منبر رفت ، سه بار گفت : آمين . روشن است كه كلمه آمين (خدايا به استجابت برسان ) در پايان دعا يا نفرين ، گفته مى شود، و در اينجا اين سؤ ال در ذهن حاضران آمد كه چرا پيامبر صلى الله عليه وآله آمين وقتى بالاى منبر رفت ، از جبرئيل سه نفرين شنيد كه ديگران اين صدا را نمى شنيدند).
پيامبر صلى الله عليه وآله شنيد كه جبرئيل مى گويد: خدايا لعنت كن (يعنى رحمت را دور كن ) بر عاق والدين (كسى كه پدر و مادرش را ناراضى مى كند) فرمود: آمين ، سپس شنيد، جبرئيل عرض كرد: خدايا لعنت كن بر كسى كه ماه مبارك رمضان بر او بگذرد و او را از رحمت و آمرزش الهى محروم گردد.
پيامبر صلى الله عليه وآله فرمود: آمين .
از آن پس ، شنيد جبرئيل گفت : خدايا لعنت كن كسى را كه نام تو (رسول خدا) را بشنود و صلوات نفرستد، پيامبر صلى الله عليه وآله گفت آمين

سیمای بهشتیان و دوزخیان

خصوصیات بهشتیان به شرح زیر است:

1و2 – ایمان و عمل صالح: «کسانی که ایمان آورده اند و عمل شایسته انجام می دهند اینان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهد ماند (1 و2)3- تقوا: «مسلما انسانهای با تقوا در باغهای بهشت در کنار نهرها جای دارند در جایگاه صدق نزد پادشاه قدرتمند.» (3)4- احسان: «مسلما متقین در سایه سار بهشت و کنار چشمه ها هستند و برایشان میوه های فراوان از آنچه که بخواهند وجود دارد. به آنها گفته می شود بخورید و بیاشامید؛ گوارایتان باد، این نعمتها به خاطر اعمال نیکی است که انجام داده اید. ما اینچنین به محسنین پاداش می دهیم.» (4)5- جهاد با جان و مال در راه خدا: «خداوند از مؤمنین جانها و اموالشان را خریداری می کند که در برابر آن بهشت برای آنان باشد. در راه خدا پیکار می کنند؛ می کشند و کشته می شوند؛ این وعده حقی است بر او که در تورات و انجیل و قرآن آمده و چه کسی نسبت به عهدش از خدا وفادارتر است؟ پس بشارت باد بر شما بخاطر معامله ای که با خدا کرده اید و این پیروزی بزرگی است.» (5)

بهشت بیابانی خالی

به هر حال، بهشت و دوزخ همان اعمال آدمی است. پس این انسان است که دوزخ و آتش آن را می سازد و می افزود و انواع کیفرهای سخت اخروی را ایجاد می کند. به یک معنا انسان خالق دوزخ و آتش و عذاب های متنوع آن است.هم چنین انسان خود سازه ای را به عنوان بهشت را می سازد و بهشت خود را به انواع و اقسام نعمت های اخروی می آراید؛ چرا که دنیا کشتزار آخرت و مزرعه الآخره است. انسان در این جا هر چه بکارد در آخرت همان را درو می کند.از پیامبر(ص) نقل است که فرمود: الْجَنَّةُ قِیعَانٌ وَ إنَّ غِرَاسَهَا لَا إلَهَ إلَّا اللَهُ؛ بهشت‌ بیابانی خالی است‌ و نهال‌هائی‌ که‌ در آن‌ نهاده‌ می شود لا إله‌ إلاّ الله‌ است‌.»( بحارالانوار، چاپ آخوندی‌، ج‌ ۷، ص‌ ۲۲۹)قیعان بر وزن فعلان به معنای بیابان خالی است. خداوند در آیه ۱۰۶ سوره طه از درباره صحنه قیامت از واژگانی چون «قاعا صفصفا» سخن به میان آورده است. قاع بیابان هموار و صفصف نیز بیابان صاف، برهنه، عریان، بی گیاه و خالی را گویند.(مجمع البیان، ذیل آیه) این یک بی بیابانی است که در آن فراز و نشیب و پستى و بلندى هم نخواهى دید.(همان، آیه ۱۰۷)

بذراعمال انسان در همین دنیا

بر اساس آموزه های قرآنی و اسلامی، هر چه انسان در دنیا می کارد در آخرت درو می کند و دنیا کشتزار و مرزعه الاخره است. این بدان معناست که بهشت و دوزخ تنها دو مکان آخرتی است انسان است که در دنیا ساخته می شود. همان گونه که انسان بهشت و دوزخ خود را با اعمال خویش انتخاب می کند، هم چنین هر آن چه در بهشت و دوزخ است ساخته و پرداخته خود انسان است. پس آخرت انسان سازه خود انسان در دنیاست.نویسنده در این مطلب بر آن است تا رابطه اعمال انسانی را با آخرت تبیین نماید و نشان دهد که چگونه دنیا کشتزار آخرت است و انسان در آخرت همان چیزی را بر داشت می کند که در دنیا کاشته است. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

عوامل و موانع خیانت ها از منظر قرآن

بی گمان بنیاد اجتماع بر پایه عقود و پیمان هایی است که میان افراد جامعه بسته می شود و افراد جامعه با وفاداری به این پیمان هاست که بر استحکام روابط و همگرایی و همدلی می افزایند و از واگرایی جلوگیری می کنند. از این روست که عقل انسانی بر وفای بر پیمان ها و عقود و مواظبت بر آن به عنوان یک حکم اخلاقی و حقوقی تاکید می کند و شریعت الهی نیز مهر تایید و امضا بر پای آن می گذارد.از این روست که خیانت به عنوان یکی از جلوه های بی وفایی و عهد شکنی از سوی مردمان ناپسند شمرده شده است و خیانتکاران از سوی جامعه طرد می شوند.نویسنده در این مطلب کوتاه بر آن است تا به علل و عوامل اقدام برخی از افراد به عهد شکنی و خیانت از دیدگاه قرآن بپردازد و با بیان موانع آن ،‌ در حقیقت راهکارهایی را برای جلوگیری از خیانت و خیانت ورزی در تحلیل قرآنی ارایه نماید. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

اهميت وضرورت وحدت در قرآن

۱- بي گمان نخستين منادي وحدت و امت واحده شدن قرآن کريم است که مي فرمايد:

إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ (انبياء/۹۱)اين دين شما و اين امت شماست، دين يگانه و من پروردگار شمايم، پس مرا بپرستيد.چنانکه در جايي ديگر: وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاتَّقُونِ (مومنون/۵۲). با همين تعبير آغاز مي‌کند و مي خواهد که با رعايت يکپارچگي فراگير اسلامي پروا داشته باشندو کاري نکنند که اين يگانگي دچار خلل شود و از آنجا که همه مومنان را يک امت و در يک جهت و با يک هدف خواسته که در آن پرستش خدايي يگانه است، بايد مسلمانان آگاه، به اهميت اين شعار قرآني (امت واحد)پي ببرند و عظمت آن را درک کنند و تفرقه ها را از ميان بردارند و نابود سازند و هرگونه حرکتي که به دوگانگي و تفرقه مسلمانان بينجامد حرکتي خواسته دشمنان و برخلاف دعوت قرآن است.در اين دعوت، وحدت به مذهب خاصي محدود نشده و معيار امت واحد، اعتقاد به وحدانيت الهي دانسته شده است. از سوي ديگر وحدت امت در رديف توحيد قرار گرفته و پرستش خدا متوقف بر اين يگانگي شده است. وحدت، موعظه و يک پيشنهاد نيست، وظيفه است، يعني همانگونه که موظفند براساس توحيد، خدا را عبادت کنند، وظيفه دارند در تحصيل وحدت بکوشند. وحدت بر اساس اين آيه حقيقت واحدي است که به همه مسلمانان خطاب شده و خواسته شده و آنان به هر نسبت که توان بيشتري از نظر علم، سياست و اقتصاد دارند، در جهت انجام آن، وظيفه بيشتري دارند.